TEMEL KAVRAMLAR VE AÇIKLAMALAR

21. Yüzyıl Becerileri:

Öğrenme ve Yenilenme Becerileri

· Yaratıcılık ve Yenilenme

· Eleştirel Düşünme ve Problem Çözme

· İletişim ve İ ş birliği

Bilgi, Medya ve Teknoloji Becerileri

· Bilgi Okuryazarlığı

· Medya Okuryazarlığı

· Bilgi ve İletişim Teknolojileri (ICT) Okur-Yazarlığı

Yaşam ve Meslek Becerileri

· Esneklik ve Uyum

· Girişimcilik ve Öz-Yönelim

· Sosyal ve Kültürlerarası Beceriler

· Üretkenlik ve Sorumluluk

· Liderlik ve Sorumluluk

Hitit Üniversitesi’nin 2021-2025 Stratejik Planında belirtilen

Eğitim Öğretim Amacı:

Başarılı öğrenci ve eğiticiyi teşvik eden kalite odaklı, öğrenci merkezli ve kapsayıcı eğitim hizmetleriyle 21. Yüzyıl becerilerine sahip mezunlar yetiştirmek.

Hedefler:

• Hedef 1: Uygulamalı eğitim yöntemiyle sektörün ihtiyaçlarına yönelik mezun yetiştirmek.
• Hedef 2: Eğitim programlarını uluslararası standartlara uygun hale getirmek.
• Hedef 3: Öğrenci merkezli ve çağın gerekliliklerine uygun eğitim hizmetleri sunmak.
• Hedef 4: Farklı disiplinleri tanıyan ve kültürel derinlik kazanmış, rekabet avantajı yüksek öğrenciler yetiştirmek.

PROGRAM EĞİTİM AMAÇLARI

Ölçütler

Açıklamalar

Değerlendirilecek her program için üniversitenin eğitim ve öğretim stratejisinde belirtilen amaç ve hedefler doğrultusunda program eğitim amaçları tanımlanmış olmalıdır.

Sorular:

• Programın eğitim amaçları tanımlanmış ve yayınlanmış mıdır?
• Programın amacı TYYÇ* ile uyumlu mudur?
• Programın amacı fakültenin ve programın öz görevleri (misyon ve vizyon) ile uyumlu mudur?
• Programın amacı belirlenirken iç ve dış paydaşlar sürece dahil edilmiş midir?
• Programın amaçları yayınlanmış mıdır? (KİDR)

Hatırlatmalar:

• Web sitelerinde yer alan misyon-vizyon kısmında benzer ifadeler bulunmaktadır.
• Bologna sürecinde benzer çalışmalar yapılmıştır.

*TYYÇ: Türkiye Yükseköğretim Yeterlikler Çerçevesi

PROGRAM ÇIKTILARI

Program çıktıları, program eğitim amaçlarına ulaşabilmek için gerekli bilgi, beceri ve davranış bileşenlerinin tümünü kapsamalı ve ilgili (MÜDEK,FEDEK,SABAK,EPDAD vb. gibi) Değerlendirme Çıktılarını da içerecek biçimde tanımlanmalıdır.

Sorular:

• Program çıktıları belirlenirken programın eğitim amacı dikkate alınmış mıdır?
• Amaçta belirtilen her vurguya ait en az bir program çıktısı tanımlanmış mıdır?
• Programın akreditasyonuna ilişkin bir çalışmanız bulunmakta mıdır?

Hatırlatmalar:

• Program amacı belirlenirken çeşitli vurgular (etik değerlere sahip olmak, araştırmacı olmak, 21. Yüzyıl becerilerine sahip olmak vb.) yapılmalıdır. Program çıktılarının bu vurguları karşılaması beklenmektedir.
• Çıktılar belirlenirken nasıl ölçüleceği dikkate alınmalıdır. Öğrenciler mezun olurken bu çıktılara sahip olduğu kanıtlanmalıdır.

Program çıktılarının sağlanma düzeyini dönemsel olarak belirlemek ve belgelemek için kullanılan bir ölçme ve değerlendirme süreci oluşturulmuş ve işletiliyor olmalıdır.

Sorular:

• Program çıktılarının karşılandığı nasıl ölçüyorsunuz?
• Vize, final ve bütünleme sınavları program çıktılarını sağlamakta mıdır?
• Program çıktılarının sağlanmasında alternatif ölçme değerlendirme yöntemleri kullanılmakta mıdır?

Hatırlatmalar:

• Program çıktılarının öğrenci merkezli ve 21. YY becerilerine uygun olması beklendiğinden, ölçme ve değerlendirme faaliyetlerinin de bu amaca hizmet etmesi beklenmektedir. Dolayısıyla test, boşluk doldurma gibi yöntemler belirlenen program çıktılarının karşılanması konusunda yetersiz kalabilir. Proje, performans görevi, saha araştırması, sunum-seminer, poster sunumu gibi alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin kullanılması tavsiye edilir.

EĞİTİM PLANI

Her programın program eğitim amaçlarını ve program çıktılarını destekleyen bir eğitim planı (müfredatı) olmalıdır.

Sorular:

• Eğitim – öğretim süreci amaçları ve program çıktıları, dersin öğrenme çıktıları ile eşleştirilmiş midir? (KİDR)
• Her programda ders içeriği, kaynakları, öğrenci iş yükünün tanımlanmış olduğu bir ders izlencesinin* hazırlanmış mıdır? (KİDR)
• Seçmeli ve zorunlu derslerin dağılımı dengeli midir? (KİDR)

 Hatırlatmalar:

• Bologna sürecinde hazırlanan ders bilgi formlarında yer alan “Ders Öğrenme Çıktıları” amaç ve çıktılarla örtüşmelidir.

*Ders İzlencesi: Bolonya sürecinde hazırlanan ders bilgi formlarıdır.

Eğitim planının uygulanmasında kullanılacak eğitim yöntemleri, istenen bilgi, beceri ve davranışların öğrencilere kazandırılmasını garanti edebilmelidir.

Sorular:

• Eğitim öğretim faaliyetleri, öğrenci merkezli bir şekilde yürütülmekte midir?
• Eğitim öğretim faaliyetleri, dezavantajlı öğrencileri kapsayacak bir şekilde yürütülmekte midir?
• Programda zorunlu staj uygulaması varsa stajın etkililiği nasıl ölçülmektedir?
• Uygulamalı derslerin öğrenciye istenen bilgi, beceri ve davranışları kazandırdığı nasıl garanti edilmektedir?

Hatırlatmalar:

• Bologna sürecinde hazırlanan ders bilgi formlarda yer alan öğretim yöntemleri kısmında, öğrenci merkezli yöntemlerin yazılması tavsiye edilir.
• Derste kullanılması planlanan öğretim ilke ve yöntemlerinin, çıktıları sağlayacak düzeyde olması gerekmektedir. Örneğin öğrenci iletişimine katkıda bulunması beklenen bir derste, öğrencilerin aktif olacağı yöntemler tercih edilmelidir.
• Uygulama derslerinde, öğrenci çalışmalarının bir portfolyo ile toplanması ve değerlendirilmesi tavsiye edilir.

Eğitim planının öngörüldüğü biçimde uygulanmasını güvence altına alacak ve sürekli gelişimini sağlayacak bir eğitim yönetim sistemi bulunmalıdır.

Sorular:

• Eğitim öğretim faaliyetlerini takibi nasıl yapılmaktadır?
• Eğitim öğretim faaliyetleri konusunda iyi örnek olan öğretim elemanları takdir edilmekte midir? (KİDR)
• İyi örneklerin yaygınlaşması için bir çalışma yapılmakta mıdır?
• Öğrencilerin dersten ve öğretim elemanından memnuniyet düzeyi ölçülmekte midir?
• Eğiticilerin sürekli gelişimini sağlayacak bir hizmet içi eğitim mekanizması var mıdır? (KİDR)

Hatırlatmalar:

• Eğitim öğretim faaliyetlerinin takibi, ilgili öğretim elemanın derse giriş çıkış saatlerinin takibi olarak algılanmamalıdır. İzlenme hissi öğretim elemanı ile bölüm arasındaki güven bağını zedeleyebilir. Bu madde ders içi faaliyetlerin amaca ve program çıktılarına hizmet etmesini garanti altına almak istemektedir. Bunun için hangi sistemlerin kullanıldığı belirtilmelidir.

Eğitim Planı, En az bir yıllık ya da en az 32 kredi ya da en az 60 AKTS kredisi tutarında temel bilim eğitimi içermelidir.

En az bir buçuk yıllık ya da en az 48 kredi ya da en az 90 AKTS kredisi tutarında temel (mühendislik, fen, sağlık…vb.) bilimleri ve ilgili disipline uygun meslek eğitimi içermelidir.

ÖĞRENCİLER

Programa kabul edilen öğrenciler, programın kazandırmayı hedeflediği çıktıları (bilgi, beceri ve davranışları) öngörülen sürede edinebilecek altyapıya sahip olmalıdır.

Sorular:

• Programa kabul edilen öğrencilerin hazırbulunuşluk* düzeyleri ölçülüyor mu?

Hatırlatmalar:

• Hazırbulunuşluk düzeyleri yetersiz olan öğrencilerin gelişimini için neler yapılabileceği tartışılmalıdır.
• Öğrenci düzeyi yetersiz olduğunda, dersin ve programın amaçlarından taviz veriliyor mu? (örneğin ders içerikleri hafifletiliyor mu?)
• Ne olursa olsun programın amaç ve çıktılarından vazgeçilmemesi gerekir.

*Hazırbulunuşluk: Bireyin bir davranışı sergilemesi için gerekli olan donanıma sahip olma durumudur. Birey edinmesi gereken kazanımların ön koşullarına sahip olma düzeyini ifade eder.

Yatay ve dikey geçişle öğrenci kabulü, çift ana dal, yan dal ve öğrenci değişimi uygulamaları ile başka kurumlarda ve/veya programlarda alınmış dersler ve kazanılmış kredilerin değerlendirilmesinde uygulanan politikalar ayrıntılı olarak tanımlanmış ve uygulanıyor olmalıdır.

Sorular:

• İntibak süreçlerine dair belirlenmiş bir politika var mıdır?

Hatırlatmalar:

• İntibak şartları – kriterleri detaylı bir şekilde açıklanmalıdır.

Kurum ve/veya program tarafından başka kurumlarla yapılacak anlaşmalar ve kurulacak ortaklıklar ile öğrenci hareketliliğini teşvik edecek ve sağlayacak önlemler alınmalıdır.

Sorular:

• Erasmus, Farabi ve Mevlana programlarından faydalanan öğrenci sayısı kaçtır?
• Bu programlardan faydalanan öğrenci sayısının artırılması için neler yapılmaktadır?
• Her bölümdeki Erasmus, Mevlana, Farabi temsilcilerinin değişim programları ile ilgili bilgilendirme toplantısı yapmakta ve kayıtları tutulmakta mıdır?
• Program, farklı kurumlarla iş birliği yapmakta mıdır?

Hatırlatmalar:

• Erasmus, Farabi ve Mevlana uygulamalarında geçmişte faydalanan öğrenci sayıları, bu konularda yapılan tanıtım çalışmaları belirtilmelidir.
• Çeşitli üniversite ve kurumlarla yapılan protokoller eklenebilir.
• Erasmus, Farabi ve Mevlana koordinatörlükleri ile irtibat ve etkileşim düzeyi bilinmelidir. (Bu konuda birim temsilcileri gereken bilgileri vermelidir.)

Öğrencileri ders ve kariyer planlaması konularında yönlendirecek danışmanlık hizmeti verilmelidir.

Sorular:

• Öğrenci akademik danışmanlık faaliyetleri aktif midir?
• Kariyer günleri vb. etkinlikler düzenlenmekte midir?
• Kariyer ve Mezunlar Ofisi ile irtibat ve etkileşim düzeyi nedir? (KİDR’e uygun)

Hatırlatmalar:

• Akademik danışmanların öğrenciler ile yüz yüze danışmanlık saati var mıdır?
• Öğrencilerin danışmana e-posta, Hubis gibi platformlardan sorduğu soruların yanıtlandığı garanti altına alınmalıdır.

Öğrencilerin program kapsamındaki tüm dersler ve diğer etkinliklerdeki başarıları şeffaf, adil ve tutarlı yöntemlerle ölçülmeli ve değerlendirilmelidir.

Sorular:

• Ölçme değerlendirme faaliyetleri program amacı ile uyumlu mudur?
• Geçmiş yılların soruları tekrar tekrar sorulmakta mıdır?
• Hazırlanan sınavlar için geçerlik* ve güvenirlik** çalışmaları yapılmakta mıdır?
• Ölçme ve değerlendirme faaliyetlerinin program çıktıları ile uyum düzeyi nasıl sağlanmaktadır? (KİDR)

Hatırlatmalar:

• Üniversite eğitiminde üst düzey zihinsel faaliyetlerin geliştirilmesi esastır. Test, boşluk doldurma, kısa cevaplı sorular üst düzey zihinsel becerileri ölçemez. Ancak giriş seviyesindeki derslerde ve temel kavramların anlatıldığı derslerde bu ölçme değerlendirme yöntemleri (test, boşluk doldurma, kısa cevaplı sorular) kullanılabilir.
• Geçmiş yılların sorularının tekrar tekrar sorulması güvenirliği düşürür.
• Derslerin, program çıktıları ile olan ilişkisi belirlenmeli daha sonra ilgili dersin sınavının ilgili çıktıyı ölçtüğü ispat edilmelidir.

*Geçerlik: Ölçme aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği, başka özellikleri karıştırmadan, doğru olarak ölçebilme derecesidir. “Ne ölçülecek?” sorusunun yanıtıdır.

** Güvenirlik: Hazırlanan ölçme aracının tutarlılığıyla ilgilidir. Farklı zamanlarda sorulara yanıt verilse de benzer sonuçlar elde edilir.

ÖĞRETİM KADROSU

Öğretim kadrosu, her biri yeterli düzeyde olmak üzere, öğretim üyesi-öğrenci ilişkisini, öğrenci danışmanlığını, üniversiteye hizmeti, mesleki gelişimi, sanayi, mesleki kuruluşlar ve işverenlerle ilişkiyi sürdürebilmeyi sağlayacak ve programın tüm alanlarını kapsayacak biçimde sayıca yeterli olmalıdır.

 Sorular:

• Öğretim kadrosu ölçütte istenen koşulları yerine getirebilecek sayıda ve yeterlikte midir?
• Eksik kalınan noktalar nasıl tamamlanmaktadır?

Hatırlatmalar:

• Öğretim elemanı eksikliği sebebi ile dışardan dersi yürütmek üzere gelen personelin yetkinliği ispatlanmalıdır.
• Dış paydaşlarla yeterli ilişki düzeyi kurulamamışsa sebebi üzerinde durulmalıdır.

Öğretim kadrosu yeterli niteliklere sahip olmalı ve programın etkin bir şekilde sürdürülmesini, değerlendirilmesini ve geliştirilmesini sağlamalıdır.

Sorular:

• Öğretim elemanlarının niteliklerinin yükselmesi için ne tür imkanlar sunulmaktadır ve öğretim elemanlarının bunlardan yararlanma oranı nedir?

Hatırlatmalar:

• Konferans ve seminerlere verilen destekler bu kapsamda değerlendirilebilir.
• Bölüm öğretim elemanlarının gelişimi için neler yapılabileceği tartışılabilir.

Akademik kadronun uzmanlık alanı ile yürüttükleri ders arasında uyumun sağlanmasına yönelik uygulamalar bulunmalıdır.

Sorular:

• Ders içerikleri ile öğretim elemanlarının yetkinlikleri nasıl eşleştirilmektedir? Dersi veren öğretim elemanının o alanda en yetkin kişi olduğu nasıl garanti edilmektedir? (KİDR)

Hatırlatmalar:

• Ders dağılımı yapılırken yılların alışkanlıkları devam ettirilmesi doğru bir yaklaşım olmayabilir.
• Bölüm Akademik Kurul Kararlarında yer verilen ders dağılımı konusu, uzmanlık alanları ile eşleştirilerek alınabilir.

                                                                                                                                              SÜREKLİ İYİLEŞTİRME*                

*Sürecin sonunda izleme ve iyileştirme faaliyetlerinin nasıl yürütüleceğine ilişkin hususları içermektedir.

Kurulan ölçme ve değerlendirme sistemlerinden elde edilen sonuçların programın sürekli iyileştirilmesine yönelik olarak kullanıldığına ilişkin kanıtlar sunulmalıdır.

Sorular:

• Programda verilen eğitimin sürekli iyileştirilmesi için neler planlanmaktadır?
• Program değerlendirme modülü sisteminin takibi için bir metod belirlenmiş midir?

ORGANİZASYON VE KARAR ALMA SÜREÇLERİ

Yükseköğretim kurumunun organizasyonu ile rektörlük, fakülte, bölüm ve varsa diğer alt birimlerin kendi içlerindeki ve aralarındaki tüm karar alma süreçleri, program çıktılarının gerçekleştirilmesini ve eğitim amaçlarına ulaşılmasını destekleyecek şekilde düzenlenmelidir.

Sorular:

• Eğitim amaçlarını gerçekleştirmek üzere program, bölüm, fakülte/MYO arasında bir karar alma süreci var mıdır?

Hatırlatmalar:

• Eğitim amaçlarını gerçekleştirmeye dönük yazışmalar örnek olarak verilebilir.

UZAKTAN / KARMA EĞİTİM*

*Ölçütler, sorular ve hatırlatmalar YÖKAK Uzaktan Eğitimde Kalite Güvencesi Ölçütleri ve Değerlendirme Rehberi 2020’den alınmıştır.

Uzaktan/Karma Eğitim başlığında yapılacak tüm çalışmalar “Hitit Üniversitesi Uzaktan Öğretim ile Yapılacak Derslerin Yürütülmesi ve Sınavların Yapılmasına İlişkin Usul ve Esaslar”a uygun bir şekilde yürütülmelidir.

Bölümünüz uzaktan/karma eğitim faaliyetleri, üniversitenin uzaktan/karma eğitim politikasına uyum sağlamalıdır.

Sorular:

• Örgün eğitim standartlarının uzaktan/karma eğitimde sağlandığı nasıl garanti altına alınmaktadır?
• Uzaktan/karma eğitime geçiş sürecinde bölüm tarafından hangi çalışmalar yapılmıştır?
• Uzaktan/karma eğitimin imkanları kullanılarak verilen eğitim nasıl daha ileriye taşınabilir?
• Uzaktan/karma eğitimin yürütülmesinde dezavantajlı öğrencilere yönelik çalışmalar yapılmakta mıdır?

Hatırlatmalar:

• Uzaktan/karma eğitim sürecinin artık sürekli hale geldiği, pandemi sonrası eğitim öğretim sürecinde de eğitim teknolojilerinden fazlaca yararlanılacağı dikkate alınmalıdır.

Bölümünüze ait uzaktan/karma eğitime yönelik eğitim öğretim süreçleri belirlenmelidir.

Sorular:

• Uzaktan/karma eğitime dönük eğitim öğretim faaliyetleri bölümünüzün özel şartları dikkate alınarak yürütülmekte midir?
• Yürütülen faaliyetler uzaktan/karma eğitim anlayışına uygun mudur? (tersyüz edilmiş eğitim, proje, problem ya da senaryo tabanlı öğrenme)
• Öğrenci etkileşimi nasıl sağlanmaktadır? (forum, blog, sosyal ağlar vb)

Hatırlatmalar:

• Her bölümün kendine ait dinamikleri vardır. Uzaktan/karma eğitim öğretim süreci bölümün kendine has özellikleri dikkate alınarak tasarlanmalıdır.
• Uzaktan/Karma eğitim sürecinde öğretim elemanı-öğrenci etkileşim düzeyi çok önemlidir.
• Uzaktan/Karma eğitimde yüz yüze eğitimde kazandırılması gereken program çıktıları kazandırılmalıdır.

Bölümünüz uzaktan/karma eğitim sistemine uygun bir ölçme değerlendirme anlayışı oluşturmalıdır.

Sorular:

• Seçilen ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin programın çıktılarına uygunluğu nasıl garanti altına alınmaktadır? (KİDR)
• Uzaktan uygulanacak sınavların geçerlik ve güvenirliği nasıl sağlanmaktadır?

Hatırlatmalar:

• Seçilen ölçme ve değerlendirme yöntemi hem program çıktılarına hem de uzaktan-karma eğitim yöntemlerine uygun olmalıdır.

Bölümünüz öğretim elemanlarının uzaktan/karma eğitim sürecinde yetkinliği artırılmalıdır.

Sorular:

• Uzaktan/karma eğitim sürecinde öğretim elemanlarının yetkinliği nasıl garanti edilmektedir?

Hatırlatmalar:

• Öğretim elemanlarının yetkinliğinin artırılması için çalışmalar yapılmalıdır.

Bölümünüz öğrencilerinin uzaktan/karma eğitim sürecinde yetkinliği artırılmalıdır.

Sorular:

• Uzaktan/karma eğitim sürecinde öğrencilerin yetkinliği nasıl garanti edilmektedir?

Hatırlatmalar:

• Öğrencilerin yetkinliğinin artırılması için çalışmalar yapılmalıdır.